2011
yılının Nisan ayında, Çinli sanatçı Ai
Weiwei Çin Hükümeti tarafından Beijing Uluslararası Havalimanı’nda tutuklandı.
81 gün alıkonan sanatçının çıkarıldıktan sonra Bejing’deki stüdyosunun etrafına
kameralar konularak, pasaportuna da el
konuldu. Sanatçı bu durumu protesto etmek amaçlı 2013 yılında stüdyosunun
önünde duran bisikletinin sepetine her gün çiçek koyarak fotoğraflarını çekti
ve bunlara sosyal medya hesaplarında yer verdi. Onu destekleyenler de bu
fotoğrafları #FlowersForFreedom (özgürlük için çiçekler) etiketiyle paylaştı. Bu
protesto, 600 gün devam ettikten sonra, sanatçının pasaportunu geri alması ile
son buldu.
28
Ağustos 1957 yılında Beijing, Çin’de dünyaya gelen sanatçı, aktivist,
tasarımcı, blogger… ve günümüz Çağdaş Sanat alanında en önemli modern
sanatçılarından biridir. Babası şair Ai Qing, bir gösteride tutuklanarak
çalışma kampına gönderilmiş, Ai Weiwei ve ailesi ancak yıllar sonra Beijing’e
geri dönebilmiştir. Çin’de ve ABD’de eğitimlerine devam ettirmiş olan sanatçı
birçok alanda sanatsal yaptığı çalışmaların yanı sıra özellikle hükümete
muhalifliği ile de tanınıyor. Bu muhalif tutum baskılara uğramasına neden olsa da sanatçı şu sözleriyle bakış açısını ortaya koymaktan
hiç çekinmiyor: “Eğer sanatçılar
insanlık onuru ve insan haklarından bahsedemeyecekse, bunu başka kim yapacak
ki?” Nitekim Ai Weiwei’nin çalışmaları çağımızın sorunlarına dikkat çekerek
daha iyi bir dünya için yeni bakış açıları ortaya koyuyor. Son dönemde ‘göçmen
kampları’ da buna dahil. Ai Weiwei, kampları ziyaret edip, insanların
yaşadıklarına vurgu yaparak kamuoyunu bilinçlendirmeye çalışıyor. Yani sanatçı
yaratıcılığını duyarlılığı ile birleştiren güçlü bir insan hakları
savunucusudur.
En
bilinen çalışmalarından biri olan Ayçekirdeği’nde
ise 100 milyon adetten fazla porselen ayçekirdeği kullanmıştır. Çin’de bir
gelenek olarak seramik yapan bir kasabada 1600’den fazla insana küçük porselen
çekirdekler yaptırarak, kasabaya iş imkanı sunmuştur. Mao birçok afişte
etrafında ayçiçekleri ile tasvir ediliyordu. Mao, güneş, onu destekleyenler ise
ayçiçeği… Bu yüzden ayçekirdekleri sanatçının çalışmasında önemli bir yer tutmuştur.
Bir
başka çalışmasında ise sanatçı orta parmağını Tiananmen Meydanı’na doğru
uzatarak başlattığı sanat dizisini Eyfel Kulesi, Beyaz Saray gibi ünlü kültürel
ve siyasal mekanlarla devam ettirmiş, böylelikle otoriteye de meydan okumuştur.“Benim sanat anlayışım hep aynı kaldı.
Sanat ifade özgürlüğüdür, yeni bir iletişim biçimidir. Sanat müzelerde
sergilenmek ya da duvara asılmak için yapılmaz. Sanat gönüllerde yaşamalıdır.
Sıradan insanlar da herkes gibi sanatı anlayabilmelidir. Sanatın elit ya da
gizemli olduğunu düşünmüyorum. Herhangi birinin sanatı politikadan ayırabileceğini
düşünmüyorum. Sanatı politikadan ayırma niyeti bile son derece politik bir
niyettir.”
Ai Weiwei, 12 Eylül 2017’de Sabancı
Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nde “Ai Weiwei Porselene Dair” adı altında
100’ün üzerinde eseriyle ziyaretçileriyle buluşmaya başladı. 28 Ocak 2018’e
kadar devam etmesi beklenen sergi 11
Mart 2018 tarihine kadar uzatıldı. Sergide sanatçının kapsamlı porselen
üretimi yer alırken, aynı zamanda sütun gibi üst üste istiflenmiş porselen
vazolar, gerçek yaşamın taklidi, sanatçının Sichuan depremine dikkat çekmek
için hazırladığı porselen demirler, Ai’nin Şanghay stüdyosunun yıkılma kararına
karşı düzenlediği şölenin anısına 1200 porselen yengeçten oluşan Nehir Yengeci
çalışması da müzenin üç katında görülebilir…
Not:
- Yazıdaki geçen bilgiler için “Ai Weiwei Porselene Dair” isimli sergiden
yararlanılmıştır. Detaylı bilgi için: http://www.sakipsabancimuzesi.org/
sitesini ziyaret edebilirsiniz.