WARIBASHI`LERİN UCUNDAKİ SİHİR (YOGA VE TANTRA FELSEFESiNDE VÜCUT)

Güzel bir Suşhi Restorantında Waribashi`lerimin arasından makim düşmesin diye uğraşırken kapıdan hintli bir adamın girdiğini gördüm, tabii ki o an onun son 2 ayımı meşgul edebileceğini, her gün saatlerce sesini duyabileceğimi   bilemezdim. Neyse fazla gizem yaratmadan hikayemize geri döneyim. Bu hintli, benim sadece kapıdan girdiğinde dikkatimi çekmekle kalmadı kendisiyle ilgili  kafamda epeyce  soru belirmesine neden oldu. Şöyle söyleyeyim, adamın çubukları tutuşundan, oturuşuna kadar bir farklılık vardı  - eh tabii ki bana ne ama ne bileyim işte kafam birine takılınca, başlıyor hikayeler üretmeye.- Neyse ben bu sorularla meşgul olurken, gideceğim yere yetişmek için  daha önce bloğumda yazdığım, philosophy on stage#3 `e gittim. Orada biraz oyalandıktan sonra, kafamın içindeki sorular tam uçtu gitti derken kapıdan aynı hintli adamın girdiğini gördüm, nasıl yani demeye kalmadan, bu esrarengiz adamın sunum yapacakların arasında olduğunu ve 2 gün boyunca bizimle olacağıı öğrendim. Adamı nasıl merak ettiysem, tüm sorulara cevap bulmak için ortam bulmuş  oldum. Neyse o, 2 gün, biz 4 gün orada vakit geçirdikten sonra projenin yazıya dökülmesi ile ilgili gönüllü bir teklif aldım ve bilin bakalım bana kimin konuşması denk geldi, bizim hintli Sriram. Ben tabii her şeyi kenara bıraktım, başladım kendisinin tüm konuşmasını tekrar dinlemeye, yani tamam dinliyorum ama o kadar çok hintçe kelime geçiyor ki arada artık pes etmeye başlarken ufak bir yardımla olayı toparladım  ve bir tanesi transkription bir tanesi  de makale olmak üzere konuşması üzerine bir yazı yazdım.  Tabii adamla uğraşırken günler de günleri kovaladı, ne yapacağım,  bu projeden geçmem lazım, sana takıldım Sriram, yaktın beni derken bizim organizasyonu düzenleyen Arno bana güzel bir haber verdi: böyle bir girişimden dolayı bu organizasyonda sadece bize geçer not vermekle kalmayacağını ders notu olarak yazılarımızın Viyan Üniversitesi Platformunda yayınlanacağını ve ileriki durumlarda projede de yazımın ismimle birlikte yer alacağını söyledi. Uzun zamandır iletişime geçmek istediğim bir isim olduğu için bu proje onunla aramda köprü oluşmasını da sağlamış oldu, hatta  stresli bir dönemimde hem kendi hem de asistanı bana oldukça yardımcı oldular.

Yani anlayacağınız bir öğlen yemeğinde karşılaştığım Sriram, gündemimi çok uzun süre meşgul etmekle kalmadı aynı zamanda sayesinde , tabii benim emeklerim de göz ardı edilemez , hem 30 a yakın ünlü isimden referans almamı,  hem de en önemlisi  yazımın ders notu olarak okutulmasını sağladı. Ben de  Sriram´ın  „Yoga ve Tantra Felsefesinde Vücut „ isimli konuşmasını   ufak tefek kırpmalarla bir de Türkçe olarak  sizlerle paylaşmak istedim; ama paylaşmadan önce Sriram´la ilgili ufak bir bilgi vermek istiyorum: Sriram 1954 yılında Hindistan´da dünyaya gelmiş, T.S.K Desikacher’in öğrencisidir. Yoga üzerine kitapları bulunmaktadır.

" Başlangıçta ARZULAR  vardı.  Ve arzu, etkiyi doğurdu. Sıfır, Biri arzuladı. Gereksiz eşyalar realiteyi yaratmayı arzuladı ve bu arzulanan  realiteye gerçeklik adı verildi ki,  bu  sadece insani ruhunun becerisiydi.  Hint Felsefesinde bu sıfır ve bir, boşluk ve gerçeklik birbirinden ayrılmamıştır. Etki bu yaratılmış rolleri, zıtlıkların içerisinde etkiler.  Oluş ve gerçeklik, sıfır-bir, kadın- erkek ya da içinde- dışında gibidir.  Onlar bu zıtlıkların içinde tatlı, bir huzurdadırlar ama bunlar fanidir. Tantra Felsefesine göre sen, senin üzerinden Shiva´yı ortaya çıkarıyorsun. İlk insan Adem olduğu söyleniyor ve Havva da öz. Adem onun arzusunu istiyor ya da onu arzuluyor. Ama o ,onu ortaya çıkaramıyor ve onun arzularının gücü onu bozuyor. Ve bu etki bugün hala devam etmektedir. Bugün dijital  dünya bu ikilikler üzerinden devam eder. Peki bu gerçeklik adını verdiğimiz varlık nedir? Biz bu varlığı tek tasarlayabilir miyiz? Biz varlığımızın zincirlerinden kurtulup, özgür olabilir miyiz?

Meditasyonun genel fikri, Hindistan´da başlamıştır. İnsan, ben kimim? , ben nereden geldim?  nereye gidiyorum?  güce sahip miyim? gerçeklik özgürlüğünü kazanmak için ben bu gücü elde edebilir miyim?  temel soruysa sonsuzluk tartışmasıdır. İnsan aslında hep huzuru arar. Ama bu huzur onun için hiçbir zaman devamlı değildir, sürekli arar, sürekli sorgular. Huzur her zaman içtedir, bilgiyse herhangi bir yerde dışardadır. Peki biz bu bilgiyi içerinin ve dışarının üzerinden nasıl elde edebiliriz? İşte bu da meditasyon fikrinin başlangıcıdır: 2 kuş  dalın üzerinde oturuyor. Bir tane kuş meyve yiyor, diğeriyse ona bakıyor. Yani bakan kuş ve etkin kuş. Biz bu iki kuş arasında nasıl bir bütünlük kurabiliriz? Ya da obje ve subje arasında nasıl bütünlük kurabiliriz? Bu soru başlangıçtır. Biz bu subje ve objeyi birleştirdiğimizde, genel yolu bulabileceğiz.  Shiva ise biz bu yolu ararken  kozmik dansına devam ediyor, hem içeride hem dışarıda, hem günde ham de aksamda, hem yazda hem de kışta aynı zamanda anın içinde karşıtlıkları buluşturuyor.

Ben meditasyon yaparken nefes verdiğimde başlangıcı bulmak istiyorum. Ben onu nerede bulabilirim? Kafamın içinde mi?  Kelimenin içinde mi?- Hayır, biz onu vücudun içinde bulabiliriz. Bu işte temel fikirdir, vücut burada önemli bir rol oynar; çünkü o başlangıcı ifade eder. Boğaz grubu içeride ve dışarının arasında hakiki  başlangıçtır. Ben yemek yerim, su içerim, su dudaklarımdan içeri gider.  Her şey boğaz grubunda başlar. Nefeste. Hava  mekandadır, bizim dışımızdadır, dudağımızda, ağız boşluğumuzda ama hava boğazımızdan içeri girdiğinde bize aittir artık o nefestir. Hava dışarıdadır, objedir; nefes içeridedir, subjedir.  Vücut, ruh için bozukluk değildir. Asla vücut  bir problem olarak kabul edilemez. Biz, düşünürler gibi vücudumuzla savaşmak zorunda değiliz. Yol her zaman vücudumuzun içinden gelmektedir. Onu yok saymak zorunda değiliz. Vücut ve ruh hiç bir zaman birbirinden ayrılmaz. Bu ayrım dualizmdir yani 2 kuş gibi, sıfır ya da bir gibi… Yol ise meditasyondur, Hint felsefesinin, yoganın yoludur. "

Ergül Akyürek

Not: Fotoğrafları  http://www.sriram.de/yogaweg/termine.shtml  adresinden aldım.

      

WITTGENSTEIN`IN EVİNDE 4 GÜN

Geçtiğimiz yaz “Wittgenstein´ın Maşası” isimli bir kitap okumuştum, hatta bu ara bunu okuyorum başlığı altında bloğumda da yayınlamıştım. Kitabı okurken, her sayfasında her zamanki gibi “çok yanlış zamanda doğmuşum, çok..” diyerek derin – ah.. lar çekmiştim. Malum baba Wittgenstein sanayi kralı ve sanata düşkün olunca Wittgenstein’ların evi dönemin ünlü sanatçıları ve düşünürleri ile dolup taşmış ki bu kişiler arasında Klimt, Rodin gibi isimler var; gel de kıskanma!

Ama nasıl derin – ah… çektiysem, hayat döndü dolaştı hayatımda yaşadığım en güzel 4 günü, hem de Wittgenstein´ın evinde yüzümde kocaman bir gülümsemeyle yaşattı. Çok karıştırdım, hemen topluyorum ve bu 4 günün başına gidiyorum; filozof ve film yapımcısı, tiyatro oyuncusu, dans teorisyeni olan ünlü üç isimden ders almaya basladım – of.. ünlü diye yazınca çok havalı oldu, dersin adı:  “Felsefe’nin Unutulmuş Vücudu”

Ama ders derken öyle amfide olan derslerden değil. Organizasyonlara katılıp, işin kıyısından köşesinden siz de programa dahil oluyorsunuz, sonraki aşamalarda da sahnede  devam ediyor eğitim, en son kısımda stüdyoya giriyorsunuz, yani kısaca eğitim okul duvarları arasında değil de Viyana´nın ünlü  mekanlarında gerçekleşiyor…

Bu mekanlarda:  düşünce ve vücudun, düşünce ve performansın, felsefe ve tiyatronun nasıl bir araya geldiğini, düşüncenin metafiziksel el kol hareketlerine itiraz ederek, farklı vücutlarla temas etmiş vücudun zorlukları aşıp, düşünceye, yazıya, söyleşiye nasıl yansıyacagını gösteren  çalışmaları ortaya koyuyorlar. Bizim de  ilk durağımız  Wittgenstein´ın kız kardeşine yaptığı, yani Tractatus´unu tamamladığı evdi. Ben açıkçası bu evde 4 gün boyunca günde 13 saat duracağım için çok heyecanlıydım, aslında bir nevi evde yaşamış da oldum. Bıraksalar Wittgenstein´ın kız kardeşi gibi yaşamamazlık da   yapmazdım gerçi hakkı  var, ev oldukça ağır, donuk  yani pek ev gibi değil. Zaten  tarihe bakınca baya bir badire  atlatmış kimseye yuva olamayınca da  Bulgar Derneğine verilmiş. Gelelim organizasyona yani  “Philosophie on stage #3 ” e. 

İlk gün eve gittiğimde girişteki mutfak kısmını görünce kendimi öğrenci partisine gelmişim gibi hissettim, görevliler ceşitli bölümlerden öğrencilerdi ve sürekli bir telaş vardı, Arno ise yani benim hocam kapıdan görününce ilk düşündüğüm şey buradaki öğrencilerden hiçbir farkı olmadığıydı, o kadar enerjik ve koşturuyordu ki yürüyüşünde bile kendine olan öz güveni belliydi. Erken gelenlerle selamlaştı ama bence o heyecandan kimseyi görmüyordu. Bu duyguyu ben de bilirim konuşurum ama konuştum mu bilmem, görürüm ama gördüğümü hatırlamam… Neyse yavaş yavaş diğer konuklarda gelmeye başladığında işin ciddiyetini o zaman anladım.

Kısaca özetlersem  Avrupa’nın değişik ülkelerinden, Amerika´dan, alanında ün yapmış 30 a yakın isminin önünde rejisör, senarist, sanatçı ve filozof yazan katılımcılar vardı. Ama en güzeli gerek paylaşımdaki cömertlikleri, gerekse incelikleri ile ünvanlarının çok üstündeydiler; sadece sevdikleri şeyi yapıp üretiyorlar, ürettiklerini ise paylaşıyorlardı, isimlerinin önündeki sadece bir formaliteydi. Şöyle ki, yeri geldi bilgilerini paylaştılar, yeri geldi dinleyici oldular, öğrenci ruhları hala devam ediyordu. Birlikte yemek yedik, kahve içtik, akşam içkilerimizi içtik, bir performanstan diğerine, bir odadan diğerine geçerken karşılaştığımız ” LUDWIG… LUDWIG…”  diye bağıran ruhun peşinden gidip, yere oturup onun gösterisini izledik; herkes çok doğaldı. Kullanılan teknolojiden hiç bahsedemiyorum, her şey çok profesyonelce yapılmıştı, yani bazen öğrenci partisinde gibi hep birlikte gençtik , bazense inanılmaz profesyonellikle hazırlanmış bir gösterinin içindeydik. Bazen sahnede bir Hintli: meditasyonu, Yogayı anlattı, bazense Avrupalı Japonya´da yaşamış bir profesör sahnede bilinç ve meditasyon üzerine gösteri yaptı. Bazen iç sesiyle konuşan bir adamın iç sesiyle söyleşini dinledik, bazense profesörler ölmüş filozofların yerine geçip  kulüp kurmalarını ve aralarında tartışmalarını…

Sürekli bir hareket vardı, ben bir ara herkes tiyatro salonuna indiğinde önceden planladığım gibi yukarı eve çıktım, kimse yoktu. Yatak odasında sessiz  film vardı, piyanonun başına oturup loş ışıkta sessizliği dinledim, evlerin yaşanmışlığını dinlemeyi her zaman sevmişimdir. Tabii bu sessizlik odada gösteri yapacak hocanın odaya pilot gözlükleriyle girmesi ile ikimiz için de ilginç bir hal aldı, daha önce evin içinde gözümün içine bakıp “bunun anlamı ne? senin adin ne?” diyen  bir ruhla da karşılaştığım için açıkçası bu beni pek de korkutmadı.

Son gece ise ellerim alkışlamaktan kızardı…  Kendi hocalarımın yaptığı tiyatro ile felsefenin birleştiği performans  çok başarılıydı. Felsefeye gelince  bence şu 4 günde sahnede çok güzel  VÜCUT buldu.

Ergül Akyürek

Not:

– Beni sorarsanız: medya, tiyatro, antropolojide eğitim görenlerle tanışma fırsatı buldum ki onlardan kıdemli olmamla onları oldukça şaşırttım, iç sesim ise “emin olun, derece üstünlüğüm sizinkinin yanında sadece görünür olan, benim sizden öğrenecek çok şeyim var”  dedi. Zaten kıdemin ne önemi var, her zaman her yerde öğrenen olmak eğer ki öğrenebiliyorsan en güzeli…

– Tabii “her şey çok güzeldi” diyorum ama şunu da belirtmek istiyorum. Almanca felsefe- sanat çok kolay bir şey değil, her şeyi yüzde yüz ana dilim gibi algılayamadım. Organizasyondan önce Modern Sanat üzerine Almanca kitap okumaya başladım ama yine de biraz afalladım… Zaten ana dilimde bile o kadar uzun süre felsefeye maruz kalsam algılayamayabilirdim,  birçok program gösteri şeklinde sunulduğu için daha rahattım. Neyse ki projeyle ilgili bir çalışma grubuna davet edildim, anlayamadığım ya da kaçırdığım birçok şeyi onlardan alabileceğim. Tabii o ortamlarda bulunduğunda sevindiğim kadar ülkem adına, kendi adıma  üzüldüğüm de çok şey var, bu konu uzun ve derin umarım başka bir yazıda ayrıntılı yazabilirim ya da konuşmak isteyenle her zaman konuşurum, tanıyıp tanımamam önemli değil,  mailime bir mesaj atmanız  yeterli… ( Burada olduğum süre içerisinde hiçbir zaman ülkemi, ülkeleri  farklı ülkelerle kıyaslamadım.  Kendi öz gelişimimiz için farklı insanlar ile  iletişime geçip, farklılıkları öğrenip eksikliklerimizin üzerine gitmemiz gerektiği kadar ülkeler için de aynı şeylerin geçerli olduğuna inanıyorum.)

– Fotoğrafları üzgünüm ki şimdilik dışarı  çıkarmıyorlar, proje dvd kitap haline dönüştürülecekmiş, ben de en son 2007de yapılan projeden ve gazetelerden bulduğum birkaç  fotoğrafı  bloğuma ekledim.